Duninowie

Aktualizacja 1 lutego 2019 r.

Należą do najstarszych szlacheckich rodów polskich. Od noszonego herbu zamiennie zwani Łabędziami. Ich protoplastą był żyjący w XII w. doradca króla Bolesława Krzywoustego, Piotr Włostowic. Siedzibą Łabędziów w XIV w. stało się Skrzynno – obecnie woj. mazowieckie. Dopiero wtedy potomkowie Piotra Włostowica zaczęli się nazywać Duninami. Ród rozrastał się coraz bardziej, poszczególne rodziny zaczęły wyróżniać swą gałąź, dodając do nazwiska przydomek utworzony od nazwy miejscowości, będącej ich główną siedzibą. Tak powstali np. Dunin-Borkowscy z Borkowic, Dunin-Koziccy z Kozic, Dunin-Karwiccy z Karwic i inni.

Do niektórych rodzin przylgnęło przezwisko Szpot (od przymiotnika szpotawy). Początek rodzinie Szpot Duninów dał znany w 1476 r. Mikołaj Dunin z Krajewa. Przedstawiciele tej rodziny osiedlili się m.in. w Witanowicach, Lgocie i Choczni. Ich herbem był Szpot, czyli Łabędź odmienny: w polu czerwonem – łabędź srebrny w lewo, ze złotą koroną na głowie i szyji, z pierścieniem złotym w dziobie (cyt. za: Polska Encyklopedia Szlachecka T. 3, Wydawnictwo Instytutu Kultury Historycznej, Warszawa, 1935). O Duninach w Choczni: na blogu „Chocznia kiedyś„.

W księstwach oświęcimskim i zatorskim Duninowie ze Skrzynna pojawili się w wieku XVIII. Jakub Dunin, zmarły w 1730 r. starosta radomski, kawaler orderu Orła Białego, żonaty z Heleną Potocką, drugą żoną Adriana Bełchackiego, dziedzica Czwartej Części Lgoty. Jego brat Piotr Dunin, podkomorzy Augusta II, starosta zatorski w latach 1720-1744, pozostawił z Fryderyki Rochlitz syna Fryderyka Piotra, starostę i posła zatorskiego, który podpisał elekcję Stanisława Augusta, dowiódł szlachectwa w 1782 r. w sądzie grodzkim oświęcimskim i zmarł bezpotomnie w 1788 r. w wieku 46 lat. W tym samym roku szlachectwa dowiedli inni Szpot Duninowie ze Skrzynna: dwaj bracia, Jerzy Wojciech i Michał oraz Józef Szpot Dunin (dziedzic Witanowic Dolnych).

DUNINOWIE na Lgocie Górnej i Witanowicach Górnych

Jerzy Wojciech Szpot Dunin
Dziedzic Gierałtowiczek i Jaśkowic. Z żony Eleonory Zborowskiej pozostawił córki: Feliksę (Felicję) Lgocką – żonę dziedzica na Lgocie Józefa Aleksandra Lgockiego, Mariannę Milżecką – żonę dziedzica Lgoty Górnej (Czwartej Części) i Witanowic Górnych Wincentego Milżeckiego, oraz synów: Kazimierza – właściciela Jaśkowic i części Wysokiej zmarłego w 1835 r., Ludwika – dziedzica Gierałtowiczek i Głębowic zmarłego w 1833 r., po którym z Konstancji Franciszki Gorczyńskiej: Waleria, za Józefem baronem Baumem, Teodor, Józef i Tytus, dziedzic Głębowic. W kościele w Pobiedrze (Przytkowice) znajduje się tablica pamiątkowa poświęcona wymienionemu wyżej Kazimierzowi Duninowi, Feliksie z Duninów Lgockiej zmarłej w 1857 r., synom Feliksy i Józefa Lgockich: Aleksandrowi – zmarłemu w 1875 r. proboszczowi z Otfinowa i Feliksowi – zmarłemu w 1881 r. w Lipnicy Murowanej byłemu majorowi wojsk austriackich i dziedzicowi Lgoty Górnej (Czwartej Części w Lgocie).

Stanisław Michał Szpot Dunin
Brat Jerzego, burgrabia krakowski, współposiadacz sołtystwa w Choczni. Z żony Rozalii Majeranowskiej, córki poprzednich właścicieli sołtystwa, pozostawił m.in. synów: Józefa, Karola Jacka i Franciszka.

Józef Szpot Dunin
Syn Stanisława Michała i Rozalii z Majeranowskich, burgrabia krakowski, urodził się ok. 1758 r., dziedziczył po rodzicach majątek sołtysi w Choczni, obejmujący około 4% choczeńskich gruntów. W 1788 r. w wieku 24 lat zaślubił w kościele w Witanowicach 25.letnią Justynę Remerównę, córkę dziedzica Lgoty Górnej i Witanowic Górnych. Józef i Justyna Duninowie zamieszkali najpierw we dworze w Witanowicach Górnych (nr 78), gdzie urodził się w 1789 r. syn Franciszek Antoni Michał, późniejszy zakonnik o imieniu Dominik, zmarły w 1832 r. na Jasnej Górze w Częstochowie. W 1790 r. Duninowie mieszkali już we dworze w Czwartej Części Lgoty pod nr 29. W tym samym roku urodziła się Barbara Wiktoria Ewa, późniejsza żona Kazimierza Gostkowskiego z Łętowni. W 1793 r. w Lgocie przyszła jeszcze na świat córka Joanna Zofia Magdalena. Po śmierci ojca Justyny, Antoniego Remera, Duninowie przenieśli się do Witanowic Górnych i tu przychodziły na świat ich kolejne dzieci: w 1797 r. bliźniaczki Tekla Salomea Hipolita (żyła 5 lat) i Barbara Karolina, w 1801 r. – Julianna Apolonia (zmarła po roku), w 1802 r. – Jan Stanisław, w 1803 r. – Antoni Piotr Hipolit, późniejszy dziedzic Choczni, w 1804 r. – Marianna Hipolita (zmarła po 2 latach). Wkrótce Józef Dunin wraz z żoną Justyną przenieśli się do Choczni, gdzie w 1808 r. urodził się jeszcze syn Michał Napoleon. Józef Szpot Dunin zmarł 13 kwietnia 1817 r. w Choczni – w jego metryce zgonu odnotowano, że dożył 59 lat (?). Justyna Dunin zmarła w Lgocie (nr 29) 23 maja 1842 r. mając 80 lat. Synowie Duninów, Jan Stanisław, Antoni Piotr Hipolit i Michał Napoleon uczęszczali do sławnego Kolegium Pijarów w Podolińcu na Spiszu.

Michał Napoleon Szpot Dunin
Syn Józefa i Justyny z Remerów. W 1846 r. zaślubił w wieku 38 lat urodzoną w 1823 r. i zamieszkałą w Witanowicach Górnych 24.letnią pannę Mariannę Olgę Milżecką, córkę ówczesnych dziedziców tej części Witanowic, Wincentego Milżeckiego i Marianny Duninówny, córki właścicieli Gierałtowiczek. Z tego małżeństwa pozostały córki: ur. w 1847 r. Bronisława Anna, przyszła żona Henryka Bogdani oraz ur. w 1848 r. Michalina Marianna, zmarła w panną w 1875 r. w Witanowicach. Michał Napoleon Dunin został posesorem Witanowic Górnych, a w 1848 r. po śmierci żony Marianny i teścia – zarządcą (administratorem). Ożenił się ponownie w 1850 r. z siostrą Marianny, Ludgardą, z której pozostała ur. w 1852 r. córka Waleria Seweryna. Zmarł jako dziedzic Witanowic Górnych w 1862 r., a schedę po nim przejęła córka z pierwszego małżeństwa, Bronisława Bogdani.

Antoni Piotr Hipolit Szpot Dunin
Syn Józefa i Justyny z Remerów, ur. w 1803 r. w Witanowicach Górnych, dziedzic części Choczni na 191 morgach. Najczęściej zapisywany jako Piotr. Zaślubił wdowę Anielę z Wilkoszewskich Kowalewską, która w 1848 r. była matką chrzestną Michaliny Marianny, córki Michała Napoleona Dunina i Marianny Olgi Milżeckiej w Witanowicach Górnych.  W 1852 r. Piotr Dunin trzymał do chrztu Walerię Sewerynę, córkę Michała Napoleona i Ludgardy Milżeckiej (drugiej żony Michała), wtedy już dziedziczyli Witanowice Górne. W tym samym roku Piotr Dunin potwierdzał prawidłowość sporządzenia katastru gruntowego Choczni. W 1858 r. był ofiarodawcą na fundusz utworzenia szkoły praktycznej gospodarstwa wiejskiego. Zmarł na udar mózgu we Frydrychowicach 7 lutego 1870 r. i trzy dni później został pochowany na choczeńskim cmentarzu parafialnym. Córka Piotra Dunina Emilia Kaliksta (1839-1866) jest też pochowana w Choczni. W 1858 r. została żoną Georga Helma, audytora sądów polowych w armii austriackiej w stopniu kapitana. Z Emilii i Georga zrodzili się w Choczni: Eugenia (ur. 1859), Alfred (ur. 1861) i Leoncja (ur. 1863). Po śmierci Piotra Aniela z Wilkoszewskich Szpot Duninowa zamieszkała u córki z pierwszego małżeństwa, Olimpii z Kowalewskich Górkiewiczowej w Witanowicach Dolnych i tam zmarła w 1886 r. w wieku 79 lat. W księdze zgonów parafii w Witanowicach odnotowano, że mszę pogrzebową koncelebrował m.in. ks. Kumorek, ówczesny proboszcz z Choczni.

Karol Jacek Józef Szpot Dunin
Syn Stanisława Michała i Rozalii z Majeranowskich, urodził się w 1759 r. w Choczni. Wśród chrzestnych byli: Józef na Jasiennej Jakliński, kasztelan oświęcimski i zatorski, właściciel części Babicy i Rokowa, Zuzanna z Jaklińskich Adamowa Pisarzowska, tribuna oświęcimska oraz Salomea i Józef ze Skrzynna Duninowie, właściciele Witanowic Dolnych. Zapewne ten sam Karol Dunin z Witanowic wraz z panną Marianną Lgocką byli w 1812 r. chrzestnymi (chrzest wodą w 1811 r.) Teofila Ignacego Jakuba, syna Ignacego Józefa Dunina i Eufemii Lgockiej, dziedziców Witanowic Dolnych. Karol ze Skrzynna Dunin zmarł w wieku 76 lat w Witanowicach Dolnych w 1846 r.

Franciszek Szpot Dunin
Syn Stanisława Michała i Rozalii z Majeranowskich, urodził się w 1765 r. w Choczni. Występuje 3.krotnie w księgach metrykalnych parafii w Witanowicach jako ojciec chrzestny: w 1789, 1790 i 1801 r.

DUNINOWIE na Witanowicach Dolnych

W Witanowicach Dolnych osiedliła się natomiast rodzina Duninów pochodząca od Józefa ze Skrzynna Szpot Dunina, być może brata Stanisława Michała Dunina – właściciela sołtystwa Choczni i Jerzego Wojciecha Dunina – dziedzica Gierałtowiczek i Jaśkowic.

Józef Szpot Dunin
Tytułowany stolnikiem (1736-1767) i pisarzem zatorsko-oświęcimskim (1750 r.). Od około 1743 r. pan na Witanowicach Dolnych i Kleczy Średniej. Kolator kościoła w Witanowicach. Zmarł w 1775 r. i został pochowany w kaplicy św. Antoniego w kościele Bernardynów w Kalwarii Zebrzydowskiej. Żona Józefa, Salomea z Wiekowskich, chrzestna Karola Jacka Dunina w 1759 r., zmarła w 1767 r. w wieku 53 lat i została pochowana w witanowickim kościele. Z Józefa i Salomei Duninów pozostały dzieci: Domicela, Elżbieta, Zuzanna i Józef. Domicela ur. 1741 r., w zakonie Augustianek w Krakowie z imieniem zakonnym Maksyma, zm. 1786 r. Elżbieta ur. ok. 1750 r., od 1771 r. (ślub w Witanowicach) żona Ludwika Woyna Orańskiego z Radoczy, cześnika bracławskiego, elektora Stanisława Augusta, posła księstw zatorskiego i oświęcimskiego, któremu sąd grodzki oświęcimski potwierdził szlachectwo w 1782 r., Zuzanna – poślubiła w 1772 r. w kościele w Witanowicach Kazimierza Biberstein Starowieyskiego (syna Jana Kantego), parafianina z Tłuczani, od 1788 r. właściciela Graboszyc, z niej ur. 1773 r. w Tłuczani Józefa Tekla – od 1789 r. w zakonie Szarytek w Warszawie.

Józef Szpot Dunin
Syn Józefa i Salomei z Wiekowskich, ur. ok. 1740 r., pisarz zatorsko-oświęcimski w 1783 r., dziedzic Kleczy Średniej i Witanowic Dolnych, kolator kościoła witanowickiego, zmarł na gangrenę w wieku 46 lat w 1786 r. w Witanowicach. Z żony Marianny Łopackiej, zmarłej w 1796 r., urodzili się: ok. 1776 r. – Tadeusz Szymon, 1777 r. – Marianna Anna Magdalena, 1778 r. – Stanisław Józef Grzegorz, 1783 r. – Konstancja Tekla Józefa, ok. 1784 r. – Ignacy Józef.

Tadeusz Szymon Szpot Dunin
Syn Józefa i Marianny z Łopackich, przejął po ojcu dobra Kleczy Średniej, nabył po Ignacym Zakrzowskim Kleczę Dolną, a po zaślubieniu w 1797 r. córki dziedzica Barwałdu Górnego, Joanny Dziembowskiej, został posesorem tego majątku. Tadeusz zmarł w 1821 r., żona Joanna – w 1861 r. Pozostawili po sobie dwie córki: Salomeę Szymaszko i Krystynę Ostrzeszowicz.

Ignacy Józef Szpot Dunin
Syn Józefa i Marianny z Łopackich, odziedziczył Witanowice Dolne z częściami Zawale i Czartoryszczyzna. Ożenił się z Eufemią Lgocką, córką dziedzica Lelowic, Antoniego Lgockiego h. Jastrzębiec, wnuczką Jerzego Lgockiego, dziedzica części Lgoty. Ignacy poległ na wojnie w 1819 r. w wieku 35 lat. Eufemia była wzmiankowana jako dziedziczka Witanowic Dolnych jeszcze w 1838 r. Pozostawili po sobie: Józefa Wincentego (ur. w 1806 r. w Lelowicach) oraz urodzonych w Witanowicach: Feliksa Erazma (1807) – proboszcza w parafiach Przybysławice i Wzdół (tam zmarłego w 1863 r.), Ludwika Mikołaja (1808) – męża Teodozji Kopystyńskiej od 1840 r., Mariannę Agnieszkę Izabellę (1817) zmarłą w 1834 r. Wcześniej zmarli jeszcze: w 1812 r. jednoroczny Teofil Ignacy Jakub i w 1816 r. sześcioletnia Agnieszka Izabella Marianna.

Dalszych losów Eufemii Duninowej nie udało się ustalić. Syn Ludwik kupił w 1842 r. od Zofii Ankwicz dobra Zabrodzie w cyrkule sanockim. Majątek ziemski Ludwika Dunina obejmował w 1848 r. 53 morgi i 1200 sążni.

Józef Wincenty Szpot Dunin
Syn Ignacego i Eufemii z Lgockich, objął w 1841 r. Witanowice Dolne, tytułowany dziedzicem tej części Witanowic w latach 1844-1865. W roku 1853 pojawiła się wzmianka w księgach metrykalnych, że jest dziedzicem wewnętrznej części wsi, a w 1865 r. – dziedzicem 4.części Witanowic. Ze związku Józefa z Wiktorią z Tarnawskich w Witanowicach zrodzili się: Ignacy Franciszek Józef (1839) – zmarł 4 lata później, Piotr Apolinary (1840), Stanisław (1840), Ignacy Józef (1844) i Helena (1845). W 1865 r. wdowa Wiktoria z Tarnawskich Duninowa sprzedała Witanowice Dolne Janowi Górkiewiczowi, właścicielowi Marcówki. Żoną Jana Górkiewicza była Olimpia Kowalewska, córka z pierwszego małżeństwa Anieli z Wilkoszewskich Duninowej.